Στα πλαίσια της διαβούλευσης για την προτεινόμενη ανάπλαση του πάρκου Πυρσινέλλα, καταθέτω ως δημότης και με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα με μεταπτυχιακό στην αρχιτεκτονική τοπίου τις παρακάτω σκέψεις μου:

Προβληματισμοί

• Σύμφωνα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς του Δήμου, ως πάρκο Πυρσινέλλα χαρακτηρίζεται και το δυτικό τμήμα του πάρκου που βρίσκεται “απέναντι” από την Εθνική οδό. Γιατί λοιπόν δεν αντιμετωπίζεται το πάρκο ως σύνολο, νοητά και λειτουργικά; Η αποσπασματική μελέτη των δυο χώρων αφήνει εκτός ενιαίας επίλυσης τις όψεις του πάρκου προς τον δρόμο.
• Πρόκειται για πάρκο με φυσικό χαρακτήρα ή για ένα απλό οικόπεδο όπου μπορούν να χωροθετηθούν ανεξέλεγκτα τεράστια εμβαδά γηπέδων; Ποιος είναι ο χαρακτήρας που οι Γιαννιώτες οραματίζονται για το πάρκο αυτό; Είναι η αποψίλωση της βλάστησης στο νότιο τμήμα δόκιμη επιλογή σύμφωνα με την έννοια ενός πάρκου;
• Ως προς τη χρήση του κεντρικού κτιρίου, δε θα ήταν σημαντικό να ληφθεί υπ’ όψιν η εμπειρία των προηγούμενων ετών ως προς τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης που τελικά θα στραφεί στη διοργάνωση δεξιώσεων, χάνοντας όποια ελπίδα για να αποτελέσει σημείο αναφοράς του γύρω τοπίου;

Προτάσεις:

Τα παραπάνω ερωτήματα θα μπορούσαν να απαντηθούν με τις παρακάτω προτάσεις:

• Συνολικός σχεδιασμός του πάρκου (μελέτη χρήσεων, διαδρομών, σημείων στάσης και αναψυχής) με ενιαίο αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο σε ότι αφορά στα υλικά κατασκευής έτσι ώστε τα δύο τμήματα εκατέρωθεν του δρόμου να αποκτήσουν μια νοητή συνέχεια.
• Το πάρκο Πυρσινέλλα αποτελεί την πύλη εισόδου της πόλης από τους εθνικούς οδικούς άξονες και γι΄ αυτό η αντιμετώπιση των ορίων του με τον δρόμο αποτελεί ένα πεδίο μελέτης με ιδιαίτερο χειρισμό σε συμβολικό επίπεδο (δεν αρκεί μια τυπική περίφραξη).
• Η ψηλή βλάστηση του πάρκου προσδίδει έναν μοναδικό χαρακτήρα στο τοπίο, καθώς σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων οι χρήσεις που επικρατούν (κατοικία, αγροτικές, βιοτεχνικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες) δημιουργούν ένα πολύ πιο επίπεδο τοπίο. Τα πολύτιμα περιβαλλοντικά οφέλη της υπάρχουσας βλάστησης δε θα έπρεπε να είναι διαπραγματεύσιμα σε μια ανάπλαση εάν πραγματικά μας ενδιαφέρει να παραμείνει πάρκο.
• Αυτού του είδους τα πάρκα διεθνώς αναγνωρίζονται για την ευεργετική τους συνεισφορά στην υγεία και την ευεξία μέσω του φυσικού ηχοτοπίου, του καθαρού αέρα και της επαφής με τη φύση που προσφέρουν. Οι παρεμβάσεις λοιπόν θα έπρεπε να είναι όσο το δυνατόν πιο ήπιες για να διαφυλαχθεί αυτός ο φυσικός χαρακτήρας, μιας και για να δημιουργηθεί ένα αντίστοιχο πάρκο από την αρχή θα χρειάζονταν 50-100 χρόνια. Πρακτικά αυτό σημαίνει: όχι κοπή υγιών δέντρων, σεβασμός στο φυσικό ανάγλυφο , αναγνώριση των ιδιαίτερων τοπικών χαρακτηριστικών (βλάστηση ρέματος κλπ). Για παράδειγμα η κατασκευή αμφιθεάτρου στο σημείο που προτείνεται πλησίον της λίμνης θα απαιτούσε μπαζώματα και αναχώματα στο πιο επίπεδο σημείο του πάρκου, καταλήγοντας να αλλοιώσει τον χαρακτήρα του ήπιου αναγλύφου της περιοχής και να δημιουργήσει έναν πυρήνα όχλησης ήχου και φωτισμού στην καρδιά του πάρκου.
• Ο προτεινόμενος εσωτερικός ποδηλατόδρομος είναι άσκοπος αν δεν μπορεί να εξασφαλιστεί πρόσβαση με ποδήλατο από την πόλη. Επίσης εφόσον δεν πρόκειται για χρηστικό ποδηλατόδρομο μετακίνησης, αλλά για ποδηλατόδρομο αναψυχής μέσα στη βλάστηση, θα έπρεπε να έχει τελείως διαφορετικές προδιαγραφές, διαστασιολόγηση, υλικά και χαρακτήρα. Οι τυπικές διαστάσεις ενός αστικού ποδηλατόδρομου είναι εκτός κλίμακας για το συγκεκριμένο πάρκο και δεν εξασφαλίζονται παντού χωρίς κοπή δέντρων.
• Οι διεθνείς εξελίξεις στη μελέτη του τοπίου αναδεικνύουν ως σημαντική παράμετρο την βιωματική αντίληψη του χώρου από παιδιά και ενήλικες και όχι την απλή παράθεση χρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από την κλασική έννοια της περίκλειστης παιδικής χαράς, μπορεί να δοθεί στα παιδιά η δυνατότητα περιπλάνησης και ανακάλυψης σε όλη την έκταση με μικρής κλίμακας διαμορφώσεις και δραστηριότητες. Ενδεικτικά αναφέρω, παιχνίδια σκαρφαλώματος στο φυσικό ανάγλυφο, φυσικές στοές βλάστησης, παιχνίδια ισορροπίας και αλληλεπίδρασης με το νερό, κυνήγι χαμένου θησαυρού αξιοποιώντας στοιχεία του φυσικού τοπίου, δημιουργία εναλλακτικών διαδρομών για την ανάπτυξη του προσανατολισμού, βιωματική παρακολούθηση του κύκλου του νερού κλπ.
• Για το κεντρικό κτίριο δίνεται μια μοναδική ευκαιρία να ξεφύγει από την αποτυχημένη συνταγή της καφετέριας. Μια χρήση περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης με ψηφιακά μέσα προβολής εντός και περιμετρικά του κτιρίου , καθώς και ένα μικρό αναψυκτήριο, θα δημιουργούσε έναν πόλο έλξης για νέους και θα αναβάθμιζε τον χαρακτήρα του κτιρίου από τυπική παροχή υπηρεσιών σε σημείο αναφοράς του πάρκου. Εξάλλου, η σύγχρονη εμπειρία στον σχεδιασμό πάρκων ευνοεί την αποκεντρωμένη όχληση, οδηγώντας σε επιλογές στρατηγικά χωροθετημένων πολύ μικρών αναψυκτηρίων, ενσωματωμένων στον χαρακτήρα του πάρκου και ελάχιστης επιβάρυνσης στο φυσικό τοπίο.
• Η χρήση της ξύλινης αποθήκης (στην κατάσταση που βρίσκεται) για οποιαδήποτε εκπαιδευτική διαδικασία αντενδείκνυται από την πολεοδομική νομοθεσία, καθώς δεν πληρεί σε καμία περίπτωση τις προδιαγραφές για τη χρήση αυτή. Επιπρόσθετα η πρακτική του urban gardening, που προτείνεται, ονομάζεται urban για τον απλό λόγο ότι ενσωματώνεται στο αστικό τοπίο και λειτουργεί σε καθημερινή βάση από τις ίδιες ομάδες παιδιών για να μπορούν να παρακολουθούν βιωματικά και να συμμετέχουν στην καλλιέργεια στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Δεν πρόκειται δηλαδή για έναν αποστειρωμένο κήπο, με συντήρηση από μόνιμο κηπουρό, και επισκέψεις με λεωφορείο. Εναλλακτικά, ένας βοτανικός κήπος ιθαγενών φυτών της Ηπείρου (όπως για παράδειγμα, ο επιτυχημένος μεσογειακός κήπος του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου στην Αθήνα) θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον και βιωσιμότητα.
• Ως προς τη διαδικασία διαβούλευσης, θα ήθελα να επισημάνω ότι θα είχε ενδιαφέρον αυτή η διαδικασία να αξιοποιήσει σε κάποιο πρώιμο στάδιο εκπόνησης της μελέτης τη συσσωρευμένη εμπειρία μεγάλης μερίδας των Γιαννιωτών, που λόγω περιορισμών εξαιτίας του κορωνοϊού, περιπλανήθηκαν και ανακάλυψαν για πρώτη φορά τον δημόσιο χώρο της πόλης τους. Η συμμετοχικότητα μπορεί να γίνει πράξη με αυτήν την ευκαιρία και να δοθεί η δυνατότητα στους δημότες να συνδιαμορφώσουν το μελλοντικό τοπίο, όχι με τις τυπικές διαδικασίες διαβούλευσης, αλλά με δράσεις και πρακτικές σχεδιασμένες με βάση τα σημερινά, έκτακτα δεδομένα.

Καταλήγοντας, καταθέτω ως σημαντικότατη παράμετρο της ανάπλασης τη διενέργεια αρχιτεκτονικού διαγωνισμού (μετά την έγκριση της Διαχειριστικής μελέτης). Είναι η βέλτιστη διαδικασία για εμβληματικά έργα όπως το πάρκο Πυρσινέλλα και αποτελεί διεθνώς την πιο αναγνωρισμένη και διαφανή πρακτική για επεμβάσεις αυτής της κλίμακας. Πιθανοί χρονικοί και οικονομικοί περιορισμοί στην κατεύθυνση αυτή θα έπρεπε να επιλυθούν, γιατί με τις παρούσες συνοπτικές διαδικασίες, υπάρχει ο κίνδυνος να προκύψει μια γρήγορη, απλουστευμένη μελέτη που θα οδηγήσει στην άσκοπη επένδυση δημόσιων οικονομικών πόρων και η οποία θα κληροδοτήσει ανάγκη συνεχόμενων αναπλάσεων στις επόμενες γενιές.

Διαβούλευση για την ανάπλαση του πάρκου Πυρσινέλλα

Έλενα Σιόντη (δημότης)