Θέσεις του Σταύρου Καλογιάννη επί του σχεδίου νόμου (σ/ν) «Εκσυγχρονισμός περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2018/844 και 2019/692 του ΕΚ» του Υπ. Περιβάλλοντος, που συζητείται στη Βουλή:

Καθώς ξεκινά σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής η συζήτηση του σ/ν του θέματος, καταθέτω τις απόψεις μου επί της αρχής και επί ορισμένων άρθρων του. Ειδικότερα:

Ι. Παρατηρήσεις επί της αρχής του σ/ν

Το σ/ν περιλαμβάνει ρυθμίσεις οι οποίες είναι θετικές, καθώς η εφαρμογή τους αναμένεται, μεταξύ άλλων, να συμβάλλει ουσιαστικά στην επιτάχυνση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων, στην απλοποίηση διαδικασιών έγκρισης ΠΕΣΔΑ και ΕΣΔΑ, στον εκσυγχρονισμό ρυθμίσεων που αφορούν την ενέργεια και ειδικότερα τις ΑΠΕ, στην επιτάχυνση της εκδίκασης των αντιρρήσεων επί αναρτημένων δασικών χαρτών, στην εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια.

Σε ό, τι αφορά τις προστατευόμενες περιοχές (ΠΠ) της χώρας, που αποτελούν πλούτο για τη χώρα, και τη διαχείριση αυτών, σημειώνω ότι:

Ως Υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ επί μία πενταετία, από το 2004, ασχολήθηκα σε βάθος με το θέμα. Τότε τέθηκαν τα θεμέλια για την ουσιαστική προστασία των περιοχών του δικτύου «Natura 2000». Θεσμοθετήθηκαν περίπου είκοσι (20) ΠΠ ως Εθνικά Πάρκα/Περιοχές προστασίας της Φύσης, στελεχώθηκαν οι Φορείς με αξιοκρατικές διαδικασίες, εκδόθηκαν εκατόν είκοσι (120) Κανονισμοί λειτουργίας, οικονομικής διαχείρισης, κλπ., οι οποίοι ισχύουν μέχρι σήμερα, εξασφαλίστηκε η χρηματοδότηση των Φορέων μέχρι το 2015.

Στη συνέχεια, λόγω της μεγάλης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, τα περιβαλλοντικά θέματα πέρασαν σε δεύτερη μοίρα. Το 2015, ο Σύριζα, με συνιστώσα της Οικολογίας και Υπουργό Περιβάλλοντος προερχόμενο από αυτή για ένα διάστημα, υποσχόταν τα πάντα επί του θέματος, όπως και για πολλά άλλα θέματα άλλωστε. Ενέπαιξε τους εργαζόμενους στους Φορείς, επί ολόκληρη πενταετία, τάζοντάς τους μονιμοποίηση και αρκούμενος, απλώς, στην ετήσια ανανέωση των συμβάσεών τους και μάλιστα στις 31 Δεκεμβρίου κάθε έτους! Το 2018 το Υπ. Περιβάλλοντος επέκτεινε τα όρια χωρικής αρμοδιότητας των Φορέων, χωρίς καμία προεργασία, μόνο για να αντιμετωπίσει καταγγελίες, «ναρκοθετώντας» τις περιοχές και τους Φορείς τους, οι οποίοι ήταν αδύνατο να διαχειριστούν τις νέες, τεράστιες σε έκταση περιοχές, με τα μέσα που διέθεταν. Οι καθυστερήσεις έγκρισης των τεχνικών δελτίων και έργων που υπέβαλλαν οι Φορείς στο Υπ. Περιβάλλοντος, την ίδια εποχή, ήταν πολλές και μεγάλες. Σε ό,τι αφορά τις ΠΠ, μόλις και μετά βίας κατάφεραν οι Κυβερνήσεις Σύριζα-ΑΝΕΛ να θεσμοθετήσουν μία (1) κατά την πενταετία που κυβέρνησαν! Αυτό ήταν το ενδιαφέρον τους για τις ΠΠ.

Το σημερινό σύστημα διαχείρισης των ΠΠ έχει αδυναμίες, που έπρεπε να έχουν διορθωθεί από καιρό. Ενδεικτικά, στα πολυμελή ΔΣ των Φορέων πολλές φορές δεν μετείχαν τα κατάλληλα πρόσωπα, με γνώσεις και ενδιαφέρον για το περιβάλλον. Πολλοί Φορείς δεν λειτουργούσαν ομαλά, ούτε συλλογικά. Συχνά στηρίχθηκαν στη φιλοτιμία ελάχιστων προσώπων. Παρατηρούνταν πολλές ασυνέχειες στη χρηματοδότηση των Φορέων, τεράστιες καθυστερήσεις στις εγκρίσεις, έλλειψη συντονισμού σε κεντρικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, το προσωπικό των Φορέων στη μεγάλη πλειοψηφία του εργάσθηκε ενσυνείδητα για την προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό το προσωπικό χρειάζεται το αυτονόητο, αξιολόγηση και διασφάλιση της εργασίας του.

Με το υπό συζήτηση σ/ν προβλέπεται ένα σύνθετο σύστημα διοίκησης/διαχείρισης των ΠΠ, σε κεντρικό επίπεδο (ΟΦΥΠΕΚΑ) και σε περιφερειακό, για την έγκαιρη και ομαλή λειτουργία του οποίου εκφράζω ορισμένες επιφυλάξεις. Οι προτεινόμενες Επιτροπές Διαχείρισης είναι πολυμελείς (έως 11 μέλη, όταν η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν λειτουργούν τέτοιου είδους Επιτροπές), απαιτούνται συνεργασίες σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο, και μεγάλο μεταβατικό διάστημα μέχρι να ολοκληρωθεί το προβλεπόμενο Σχέδιο δράσης βελτίωσης της πολιτικής ΠΠ, που θα καταλήξει σε προτάσεις, οι οποίες στη συνέχεια πρέπει να εφαρμοστούν.

Οι υφιστάμενοι (36) Φορείς Διαχείρισης μετατρέπονται σε 24 Μονάδες Διαχείρισης, αναλαμβάνοντας την ευθύνη τεράστιων εκτάσεων. Εκτιμώ ότι θα είναι δύσκολο για τις νέες Μονάδες να διαχειριστούν αυτές τις περιοχές, ενώ τίθενται θέματα σχετικά με τις περιοχές ευθύνης των νέων Μονάδων. Π.χ. για το Εθνικό Πάρκο (ΕΠ) Τζουμέρκων υπάρχει ασάφεια στο σ/ν, καθώς προβλέπεται Μονάδα διαχείρισης ΕΠ Βόρειας Πίνδου, με έδρα τους Ασπράγγελους, αλλά και Μονάδα διαχείρισης ΠΠ Ηπείρου (στην οποία ανήκει στο μεγαλύτερο μέρος του το ΕΠ Β. Πίνδου), με έδρα τα Ιωάννινα. Συνεπώς, οι μεταβατικές διατάξεις του σ/ν πρέπει να καλύψουν με μεγάλη προσοχή τα προαναφερόμενα θέματα, έως ότου λειτουργήσει επαρκώς το νέο σύστημα διοίκησης.

ΙΙ. Παρατηρήσεις επί ορισμένων άρθρων του σ/ν:

Άρθρο 7: Πιστοποιημένοι Αξιολογητές

Εκτιμώ ότι είναι απολύτως αναγκαία η άμεση σύσταση του Μητρώου Πιστοποιημένων Αξιολογητών ανά κατηγορία και είδος έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Έχει καθυστερήσει σχεδόν επί δεκαετία (προβλέπεται ήδη στον Ν. 4014/2011), ενώ θα συμβάλει ουσιαστικά στην αποσυμφόρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης.

Άρθρο 9: Λοιπές τροποποιήσεις Ν. 4014/2011 και μεταβατικές διατάξεις

Με το σ/ν, για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων ή δραστηριοτήτων κατηγορίας Α1 και Α2, εφόσον απαιτείται προηγούμενη διατύπωση γνώμης συλλογικού οργάνου, αρμόδιο ορίζεται το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) ή το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ). Είναι εντελώς λανθασμένη η παραπομπή έργων ή δραστηριοτήτων στο ΚΑΣ ή στο ΚΣΝΜ για λήψη απόφασης. Οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα που θα προκύπτουν θα είναι εξαιρετικά μεγάλα και σύνθετα. Προτείνω να αφαιρεθεί οπωσδήποτε αυτή η πρόβλεψη.

Άρθρο 37: Προγραμματικές συμβάσεις

Προβλέπεται ότι «ο ΟΦΥΠΕΚΑ δύναται να συνάπτει προγραμματικές συμβάσεις με τους ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού και τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τις Μονάδες Διαχείρισης ΠΠ της χωρικής αρμοδιότητάς τους». Προτείνω να προστεθεί και η δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων με Ευρωπαϊκούς Ομίλους Εδαφικής Συνεργασίας (ΕΟΕΣ). Οι ΕΟΕΣ αποτελούν σύγχρονα ευρωπαϊκά εργαλεία, για την προώθηση κοινών δράσεων και σε θέματα περιβάλλοντος, για την αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων, κλπ. Ήδη με την Περιφέρεια Ηπείρου, πολύ πρόσφατα, δημιουργήσαμε έναν ΕΟΕΣ, στον οποίο μετέχει και η Περιφέρεια Basilicata της Ιταλίας, ΦΕΚ 43’/2020 (τεύχος ΠΡΑΔΙΤ) και είναι έτοιμος να προσφέρει σε αυτόν τον τομέα.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τις ρυθμίσεις πολεοδομικού χαρακτήρα (Άρθρο 99):

Η προτεινόμενη νέα διάρθρωση του συστήματος χωρικού σχεδιασμού και η αλλαγή των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων σε Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια, θα φέρει νέες καθυστερήσεις στον πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας. Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για καθυστερήσεις στην ανάθεση και εκπόνηση πολεοδομικών μελετών όλων των ΟΤΑ. Όπως είναι γνωστό, για τα εκκρεμή Ρυθμιστικά Σχέδια των μεγάλων περιφερειακών πόλεων (Ιωάννινα, Πάτρα, Λάρισα, Βόλος, Ηράκλειο), έχω ενημερώσει αναλυτικά το Υπουργείο από τον Οκτώβριο 2019. Τον περασμένο Φεβρουάριο κατέθεσα δημοσίως τις προτάσεις μου σε συνέντευξη Τύπου. Δυστυχώς, δεν υπήρξε μέχρι σήμερα καμία απάντηση από τους τοπικούς Φορείς, ούτε θετική, ούτε αρνητική! Ας καταλάβουν όμως, και ας ενημερώσουν τους συμπολίτες μας, ότι στην τρέχουσα τετραετία δεν πρόκειται να εγκριθεί καμία πολεοδομική μελέτη, σε κανέναν Δήμο. Φοβάμαι δε, με τους ρυθμούς που ακολουθούνται, ότι ο νέος χρονικός ορίζοντας εφαρμογής των νέων σχεδίων, όπως κι αν αυτά ονομάζονται, Ρυθμιστικά ή Τοπικά Χωρικά ή Τοπικά Πολεοδομικά, μετατίθεται για το 2030!

Ο Σταύρος Καλογιάννης κατέθεσε γραπτώς τις θέσεις του επί του σ/ν στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη, τα οποία στη συνέχεια συζήτησαν αναλυτικά.